Müge Avcı-Orçun Yağız
Kadir Has Üniversitesi’nin ev sahipliği yaptığı, “Kamuoyunu Bilgilendirmede Yeni Medyanın Rolü” paneli Kadir Has Üniversitesi Cibali Salonu’nda gerçekleşti. Panel katılımcıları tarafından büyük ilgiyle karşılandı. Panelin konusu yediden yetmişe hemen herkesin sıklıkla kullandığı sosyal medya ve sosyal medyada hızla yayılan haberlerdi.
Panelistler, Kadir Has Üniversitesi’nden İsmail Hakkı Polat, Teyit.org’dan Mehmet Atakan Foça, Doğruluk Payı’ndan Bengi Ruken Cengiz ve Yalansavar’dan Tevfik Uyar sosyal medyadaki haberlerin nasıl doğrulacağını konuştu. Panelin moderatörlüğünü gazeteci Nevşin Mengü üstlendi.
Yeni medya okuryazarlığı ile medya okur yazarlığı arasında farklar var
Kadir Has Üniversitesi, Yeni Medya Bölümü, öğretim üyesi İsmail Hakkı Polat panel konuşmasında, yeni medya okur yazarlığı ile medya okur yazarlığı arasındaki farkı şu sözlerle tarif etti:
“Geleneksel medyayla yeni medya arasında ya da geleneksel medya okuryazarlığı ile yeni medya okur yazarlığı arasında çok radikal bir farklılık var. Sanayi çağı sonrası, “Post Industrial Age” anlamındaki “Bilgi Çağı” denilen, daha henüz ismini tam tespit edemediğimiz dinamiklerinde, iki çağ arasındaki temel fark şu:
Birincisinde, gerçeği arama, hakikati arama sorumluluğu, gazeteci, akademisyen ve uzman türü insanlara havale etmiştik. Onların bize sunduklarının konforunda yaşıyorduk. Şuan da öyle bir konfor yok.
Yeni medya dediğimiz çok gelişen bir alan var ve o alan içinde hakikat arayışı artık sadece gazeteci, akademisyeni ve uzmanın olduğu alanlar değil. Çünkü medya dediğimiz ortamda biraz da sıkıştırılmış formatta sadece o hakikat savunucularının veya o hakikatle ilişkili disiplinlerin sunumunun aktarımına olumlu anlamda izin veriliyordu.”
Panelde konuşmacılar, yeni medya ortamında doğrulama işini yapan grupların rolüne değindi. Sosyal medyada doğrulanmamış bilgilerin hızla yayılması karşısında, içeriği doğrulama ile ilgilenen kurumların işlevinin önemine işaret etti.
Panelistlerle yaptığımız röportajlarda ise, Tevfik Uyar’a şu soruyu yönelttik:
Bilgi doğrulatma günümüz sosyal medyasında neden gerekli
Tali Sharot’unda değimiyle sosyal medya internetin amigdalasıdır. Bu ne demek, insan beyninde amigdala dediğimiz bölge korku başta olmak üzere duyguların işlendiği ve sosyal etkileşimlerle alakalı bir derin beyin bölgesidir ve çok hızlı uyaranlar karşsında çok hızlı tepki verir. Buradaki amigdaladan kastımi çok kısa bilgilerle çok kısa sürede duygusal reaksiyonlar oluşturma kabiliyetine sahip bu nedenle insanlar sosyal medya ortamında bir bilgiyle karşılaştıklarında bu bilgi onların duygusal yanlarına hitap ediyor.
Mehmet Atakan Foça’ya yönelttiğimiz soru ise:
Bireysel bir Twitter kullanıcısı bir bilgiyi nasıl doğrulayabilir ve siz hangi yöntemleri kullanıyorsunuz?
Herhangi bir Twitter kullanıcısı, Twitter’da karşılaştığı bir bilgiyi doğrulamak için herhangi bir arama motorunu kullanarak işe başlayabilir. Ama en temelinde aslında gördüğü her bilgiye karşı şüpheyle yaklaşması gerekir. O bilginin doğruluğuna ve kaynağına dair bir araştırma çabasında olması gerekiyor. Daha sonra kendini medya okur yazarlığı alanında geliştirdiği sürece, farklı kaynaklara ulaşarak, farklı kütüphanelere erişerek ve farklı açık verilere erişim sağlayarak gördüğü bilgiyi doğrulamak için farklı yöntemler kullanabilir.
Bengi Ruken Cengiz’e yönelttiğimiz soru ise:
Troll adı verdiğimiz Twitter kullanıcılarının bilgiyi nasıl doğruladığına dair bir fikriniz var mı hükümet tarfından destekleniyorlar mı?
Sosyal medyanın gücü öyle bir noktaya geldi ki kendi enformasyon aynı zamanda da kendini dezenformasyon kanallarını baştan oluşturdu nasıl ki insanlar haber almak için ana akım geleneksel medyadan ziyade biraz daha sosyal medyaya Twitter’a odaklansa da orada karşıt gücünün de kendini doğurmuş olabileceğini düşünüyorum. Troll hesapların hükümet tarafından destelenip desteklenmediği konusunda enformasyon ve karşısında oluşan dezenformasyon durumu artık bir çekişmeye dönüştüğünden dolayı bir ihtimal bunun bir uluslararası ilişkiler veya imaj yaratma amacı da söz konusu olabilir.
