Sosyal medya uygulamalar giderek kendilerini yeni pazarlara daha uygun hale getiriyor. Pek çok alanda en bilinen, en güçlü diyebileceğimiz dijital medya araçları bile kendilerini yeni döneme uydurmak gereği duyuyor. Örneğin facebook, değişen içerik tüketimlerini yakından takip ediyor, kendi içinde düzenlemeler yapıyor.
Kullanıcı alışkanlıkları ve tepkiler
Facebook; sponsorlu içerikleri, “meaningful content” / “organik kullanıcı içerikleri”nden daha ağırlıklı olarak zaman çizelgesinde göstermekten bir süredir vazgeçmişti. Kullanıcılar bu düzenlemeye kadar, otomatik gösterimi azaltabilmek için zaman çizelgesindeki akışları yenilerken her seferinde Haber Kaynağı bölümünden “En yeniler” butonunu seçmeleri gerekiyordu.
Facebook CEO’su Mark Zuckerberg tepkiler üzerine “bu konu hakkında hiçbir zaman, zaman harcamaktan çekinmediklerini dile getirdi.” Ancak Facebook kullanıcılarının bu rahatsızlıkları uzun bir süredir şikayetlere dönüşmüştü; Facebook hesaplarında bu konuda paylaşımlar bile görebilmek mümkündü.
Yine de durum kısa vadede Facebook’a yaramışa benzemiyor. 2017’nin son çeyreğine bakılacak olursa Facebook’ta geçirilen toplam zaman harcamalarında yüzde 5’lik bir düşüş var. Daha az sponsorlu içerik gören kullanıcı, organik içerikleri daha hızlı tüketiyor. Zuckerberg çözüm için sabırlı; “Anlamlı bağlantılara odaklanarak, topluluğumuz ve iş servisimiz uzun vadede daha güçlü olacak.” diyor. Bu da reklam amaçlı sponsor içeriklerini bir süre daha az görüleceği anlamına gelebilir.
Snapchat ticarete el attı
Facebook daha az sponsorlu içerik gösterimi yolunu seçerek, ticari bir kısıtlama yapmış durumda olsa da, Snapchat ise yeni ticari atılımlar peşinde.
Snapchat piyasaya çıktığı ilk günden beri geniş bir kitlenin sevdiği bir marka oldu. Ücretsiz kullanılan sosyal medya mobil uygulaması yılların Instagram’ı için bile model olmuştu. Snapchat’te bu zamana kadar markaların içeriklerini görmek mümkündü. Ama kullanıcılara direkt satılan bir ürün yoktu; şimdi ise yeni bir iş modeliyle karşımızda.
“Snap Store / Snap Dükkanı” aplikasyonun Discover / Keşfet bölümünde yer alıyor. 20 dolara bir dans eden sosisliye ne dersiniz? Peluş sosislinizi alıp, yeni snap’lerinizi birlikte çekebilirsiniz. Kullanıcılar Snapkod’larıyla dükanı ziyaret edebiliyor. Şimdilik peluş oyuncak, şapka gibi ürünler var. Yeni ürünler Şubat’ın son haftalarında sunulmuş olacak. ABD dışındaki ülkelere satışın da yakın zamanda başlayacağı söyleniyor. Diğer mecralar da ivmeye göre kendi platformlara benzer bir hizmeti getirebilir; satışlar başarılı olursa dönüp Instagram’a bakarız.
Twitter’dan dev okuryazarlık hizmeti (!)
Sadece kendi kapısının önünü temizlese yeter, ortada dev bir hizmet yok. Haber için haber sitelerinden daha çok baktığımız Twitter, barındırdığı haber ve içeriklerin güvenilirliği yüzünden pek çok kez eleştirilerin odağına yerleşti. Platform 2018 planlarını, dijital medya okuryazarlığına bakış açısını ve yeni süreçte kimlerle birlikte çalışacağını açıkladı. (Twitter policy update) Buna göre ABD’de sivil toplum kuruluşlarıyla daha sıkı bir dirsek teması olacak. Manipülasyon yapan botlar daha sıkı denetime sokulacak. Dikkat çeken viral içeriklerin kaynağında Rusya örneğinde olduğu gibi şüpheli bir durum olup olmadığına bakılacak.
(Başkanlığı Donald Trump’ın kazandığı 2016 ABD seçimleri öncesi süreçte, Cumhuriyetçiler üzerindeki algının, Rusya’da kurulmuş bir ekip tarafından dikkat çekici ölçüde manipülasyona uğratıldığı iddia edilmiş, Twitter’ın refleksinin yetersiz olması çok eleştirilmişti.)
Kalitenin kriteri ne?
Yeni gelir modellerinden ve daha kaliteli içeriklerden ve bu içeriklerin oluşması için dijital medya okuryazarlık zeminin güçlendirilmesinden bahsettik. Facebook da bu zemini güçlendirmek için yeniliklerini sık sık duyuruyor; akademik ve sivil toplum kuruluşlarıyla yerel bazda işbirlikler yapıyor.
Facebook’un da Twitter gibi sahte içeriklere yönelik benzer bir açıklaması var: Facebook – Trusted sources Zira platfom da haber içeriklerinin bir konuşma başlatabilmek, ifade bırakabilmek, paylaşabilmek için “tetikleyici” bir kaynak olduğunun farkında. Bunun için doğruluğunun yüksek kalitede olduğu haber içerikleri önümüze daha öncelikli düşecek. Bu kaliteyi belirlemek için de kesin kriterlerin olmadığı açıklandı; ama okuyucu alışkanlıkları ölçütlerden biri.
Dijital medyada bu deneme yöntemleri gerçekten umut verici. Sahte haberler, yalan içerikler, çarpıtılmış başlıklar, kirlilik ve sosyal sonuçları olan sebepler.
Facebook “Kids”…
Gelelim diğer sosyal sonucu olan sebebe: Facebook Kids! Çocuklar için Facebook bir süredir özellikle ebeveynler tarafından tartışılan bir durumdu, hatta CEO Marc Zuckerberg’e bu konuda geçen hafta bir mektup bile yazıldı. 13 yaş altı çocukları hedef kitle olarak belirleyen yan uygulama, Snapchat’ten alışık olduğumuz cıvıl cıvıl maskeler, emojiler (ve pek muhtemel yakında hareketli animojilerle) desteklenen bir dünya. Çocukların birbiriyle mesajlaşma platforumu. Güvenli olduğu, anne – babalar tarafından takip edilebileceği belirtiliyor. Uygulamada hem çocukların uzunca vakit harcamaları için birçok araç var; anne – babaya “ne zamana kadar belli olduğu bilinmeyen” bir röntgencilik vadediliyor (Bknz. Black Mirror 4/2); hem de çocukları kandırmak için gezmedikleri çocuk sitesi kalmayan kötü niyetliler için yeni bir alan! Facebook’tan yapılan açıklamaya göre denetim ve güvenlik bu şekilde daha kolay. Öyle olsa bile 13 yaş altını siber dünyaya bu kadar erken yaşta geçmelerine teşvik edecek kadar, bilişim hukuku, güvenliği, bilinci konularında insanlık olarak ilerlediğimizi söyleyemeyiz.
Çocuk gelişimine dikkat!
Yani pek çok çevre CEO Zuckerberg’den ricacı: Pedagoglar net ve ortak bir dille altını çiziyor; “Güvenli olsa bile bu kadar zaman geçirmeleri çocukların gelişimini geriletir” deniyor. Oysa Facebook’un istediği tam da bu: Daha çok zaman, daha çok sosyalleşme, daha çok kayıt ve yeni pazarlama araçları. Keşke Snapchat gibi peluş oyuncak satsa. Küçük yaşta bu gibi uygulamalarda vakit harcayan çocuklar elbette var. Ama burada asıl mesele; teşvik, bir nevi resmi onay. Televizyonda çizgi film gören çocuk mu daha çok TV başında kalmak ister, yoksa görmeyen çocuk mu? Hangisini az TV izlemek için ikna etmek daha kolaydır? gibi.
